Penjelasan Pidarta Dalam Bahasa Bali
Pidarta inggih punika bebaosan
marupa daging pikayunan sane kawedar majeng anak sareng akeh, mangda napi sane
kawedar prasida karesepang saha kalaksanayang.
Tata cara sajeroning maktayang
pidarta:
- Pidarta tutur inggih punika pidarta sane kawedar
sangkaning dadakan utawi nenten madasar antuk pangrencana.
- Pidarta sasuratan inggih punika pidarta sane kawedar sangkaning
sampun kasiagayang teksnyane.
- Pidarta arda tutur inggih punika pidarta sane
kabaktayang ngangge ringkesan utawi skema, sane lumrah kabaktayang olih
pangenter acara utawi ugrawakia.
Tata cara sajeroning makarya
pidarata :
- Murda
- Pamahbah / Pendahuluan
-
Pangastawa
-
Rasa angayubagia
3.
Daging pidarta
4.
Pamuput
- Matur suksma
- Nyutetang daging baos
- Nunas pengampura
- Salam penutup
5.
Agem utawi tetikes mapidarta:
-
Wicara inggih punika kawagedan
ngolah topik utawi tema
-
Wirama inggih punika vocal /
intonasi suara sane prasida nudut kayun sang sane mirengan
-
Wirasa inggih punika kawagedan
maktayang pidrta antuk rasa mangda neneten sakadi anak ngapalan.
-
Wiraga inggih punika semita utawi
laras sang sane maktayang
-
Wesata inggih punika nyobiahang
pidarta antuk pikayunan sane manut ring wiraga.
Luir bebaosan pidarta:
1.
Dharma wacana inggih punika bebaosan
pidarta sane kawedar majeng anak sareng akeh sane madaging indik sastra agama
2.
Sambrama wacana inggih punika
bebaosan pidarta sane kawedar pinaka panyaggra tamiu sajeroning upacara adat
utawi agama.
3.
Dharma tula inggih punika
mabligbagan (diskusi)
4.
Widhya tula inggih punika
mabligbagan saindim daging kaweruhan (ilmu pengetahuan)
5.
Dharma suaka inggih punika bebaosan
pidarta sane daging ipun wenten sane jagi kasuakayang.
6.
Atur piuning inggih punika
mabebaosan mabas abali alus sane nguningayang kawentenan karya sane jagi
kalaksanayang.
Contoh Pidarta Bahasa Bali :
Bali Wisata Budaya
Para Darsika miwah uleman sane wangiang titiang,
Taler para Ida dane utawi semton pamilet sane sihin titiang,
Om Swastyastu,
Angayubagia uningayang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, saantukan
wantah sangkaning asung kertha wara nugraha Ida, mawinan iraga prasida kacunduk
sadu arep sakadi mangkin ring galahe sane becik puniki. Ampure ping banget
lungsurin titiang ring Ida dane sinamian riantuk tambet titiange kalintang,
nanging purun nglangkungin linggih Ida dane pacang maatur-atur samatra nganinin
Indik ” Bali Wisata Budaya”.
Ida-dane Pamiarsa sane kasumayang titiang,
Sakadi sane ketah kauningin, kantos mangkin Pulau Bali kantun kaangken pinaka
“Pulau Seni Budaya, Pulau Dewata, Pulau Kahyangan, Pulau Seribu Pura miwah
Pulau Sorga utawi The Last Paradise”. Sajaba punika Bali kabaos pinaka daerah
tatujon wisata Indonesia Bagian Tengah. Sajeroning nitenin linggihe pinaka
daerah tatujon wisata, Bali ngemanggehang Pariwisata Budaya pinaka daya tarik
wisatawane sane pinih utama. Duaning asapunika, budaya Baline patut kaupapira
mangda prasida ajeg, kukuh miwah lestari. Yening budaya Bali ne sampun rered
utawi runtuh, pariwisata Baline pacang taler sayan rered tur padem, mawinan
pawangunan ring Bali nenten pacang prasida mamargi antar.
Sane mangkin, ngiring baosang, asapunapi tata carane mangda budaya Bali ne
prasida ajeg kantos kapungkur wekas? Para jana Bali ne saking dumun sampun
kaloktah pinaka masyarakat gotong royong, nginggilang rasa sagilik-saguluk
salunglung sabayantaka sarpanaya utawi ngelarang kesatuan miwah persatuan
mangda prasida ngemolihang kasukertan. Dasar kahuripan puniki raris kemargiang
antuk:
1.
Mikukuhang tur ngrajegang Sang Hyang
Agama (Puniki manut ring pengamalan Sila Ketuhanan Yang Maha Esa).
2.
Nginggilang tata prawertining
Maagama Hindu (Tegesnyane ring ngelimbakang seni budaya Bali patut kadasarin
antuk sasunduk miwah tata sulur agama).
3.
Ngrajegang Tata sukertaning desa
saha pawongannyane sekala lan niskala. (Puniki mepiteges mangda sareng sami
mamiara tata sukerta utawi keamanan desa antuk ngemargiang daging awig-awig
Desa Pakraman sekala miwah niskala).
4.
Nincapang Pangweruh, Kasusilan,
miwah Pangupajiwa. (Tegesnyane nenten surud-surud melajahang rage, nelebang
daging sastra agama miwah teknologi maka bekel kahuripan anggen ngerereh
pangupajiwa).
Ida-dane, sane wangiang titiang,
Sajaba punika, utsaha ngajegang seni miwah budaya Bali ketah kadasarin antuk
dasar panglimbakan pawangunan adat Bali ne, warisan leluhur sane pinih utama
sane kawastanin ajahan “Tri Hita Karana” minakadi Parahyangan, Pawongan,miwah
Palemahan.
1. Parahyangan, meteges ngutamayang pawangunan sekala niskala taler nangun
“hubungan” sane harmonis, medasar antuk manah suci majeng ring Ida Sag Hyang
Widhi Wasa. Conto nyane inggih punika, melajahang rage, rajin metirtha yatra,
mecikang genah-genah suci/Pura. Mangda polih pasuecan ring Ida Hyang Parama
Kawi.
2. Pawongan, mateges nglimbakang tatakramaning kahuripan kemanusan minakadi
ngwangun, ngelaksanayang sekancan parilaksana sane becik majeng ring semeton
manusa sami. Puniki dasar nyane wantah Tri Kaya Parisudha, Kayika, Wacika,
Manacika Parisudha. Berfikir, Berkata dan berbuat yang baik.
3. Palemahan, tegesnyane, mautsaha mamiara alam lingkungan gumanti prasida
ngemolihang kahuripan sane trepti miwah kerta raharja. Sekadi ngelaksanayang
upacara Tumpek Bubuh/Wariga, nanem pohon penghijauan, nanem mangrove, miwah
sane tiosan.
Ida dane miwah semeton sami sane banget mustikayang titiang,
Kadi asapunika titiang prasida maatur-atur ring galahe sane becik puniki. Matur
suksme banget antuk uratian Ida-dane sinamian. Menawi ta wenten iwang atur
titiang, lugrayang titiang ngelungsur geng rena pengampura. Pinaka pamuput
atur, pinih untat sineb titiang antuk Parama Shanti,
Om Shanti Shanti Shanti Om.
0 komentar:
Post a Comment